Ida Paschek (1883-1884)

W starszej części cmentarza komunalnego w Grybowie znajduje się nagrobek Idy Paschek, zmarłej w 1884 r. w wieku zaledwie 1 roku i 15 dni córki Franciszka Paschka i Franciszki z Bauerneblów Paschkowej, właścicieli browaru w Strzylawce, dziś Siołkowej.

Za każdym nagrobkiem dziecka kryje się jakaś nieopisana tragedia. Jednak pamiętajmy, że większość dzieci zmarłych przed stuleciem i dawniej nie ma nagrobków. W XIX-wiecznej Galicji śmiertelność dzieci była tak duża, że 40-50% umierało przed osiągnięciem 5. roku życia. Rocznie dzieci stanowiły 50-55% zmarłych.

Dziś, gdy w dobie pandemii cmentarze w Polsce na Święto Zmarłych zostały zamknięte, pamiętajmy, że na terenie miasteczka mamy jeszcze kilka innych miejsc pochówków... Przed utworzeniem odrębnego cmentarza parafian grzebano obok kościołów - a w Grybowie było ich niegdyś cztery (św. Katarzyny, św. Bernardyna, św. Anny i św. Krzyża). Oprócz tego na terenie Grybowa są co najmniej dwa cmentarze tzw. choleryczne z XIX wieku. Do tego wśród katolików dzieci zmarłe przy porodzie, których nie zdążono ochrzcić, chowano poza terenem cmentarzy, w niepoświęconej ziemi.

Mamy też w Grybowie i wokół mogiły masowe ofiar I i II wojny światowej a także nieczynny, pozostający zabytkiem, cmentarz żydowski z XVIII wieku, również z kwaterą żołnierską.

Fot. K.Kmak