Od Florynki do Unii Europejskiej. Historia Czyrniańskich i ich potomków

W maju 2013 r. na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie natknąłem się na bardzo zniszczony grobowiec Emiliana Czyrniańskiego, bodaj największego z Łemków, jeżeli mierzyć osiągnięcia naukowe - prof. Czyrniański, urodzony w podgrybowskiej wsi Florynka, jako syn grecko-katolickiego proboszcza Hryhorija Czyrniańskiego i Chrystyny z Kaniuków, był rektorem Uniwersytetu Jagiellońskiego. Co było równie wielką niespodzianką, na tyłach grobowca leżała oparta o ścianę zniszczona tablica nosząca nazwisko Wiktora Sas-Tustanowskiego, "C.K. Radcy Dworu, Honorowego Obywatela Miasta Grybowa"...

Kolaż fotografii grobowca w złym stanie technicznym z naszej strony udostępniało radio łemkowskie lem.fm, Stowarzyszenie Magurycz i portal beskid-niski.pl - Sercu bliski Beskid Niski.

Dziś, po wizycie na Rakowicach, mogę z przyjemnością donieść, że grób Czyrniańskich doczekał się solidnej renowacji, w której partycypował Społeczny Komitet Odnowy Zabytków Krakowa. Stare tablice prof. Emiliana Czyrniańskiego oraz jego zięcia, Wiktora Sas-Tustanowskiego, po odnowieniu zostały zawieszone na tylnej elewacji grobowca, na bocznej zawieszono nowe, zawierające obszerniejsze biogramy pięciu pokoleń Czyrniańskich, Tustanowskich i Miklaszewskich, potomków profesora.

Zatem historia kończy się "happy-endem"

Nie powinno dziwić zajęcie się dziełem odnowy miejsca spoczynku największego z florynczan przez SKOZK, wszak prof. Czyrniański był rektorem Uniwersytetu Jagiellońskiego, ale również współzałożycielem Polskiej Akademii Umiejętności, autorem podręczników i pierwszych słowników polskiej terminologii chemicznej, badaczem wód mineralnych okolic Krynicy-Zdroju, twórcą laboratorium kriogenicznego, w którym jego uczeń Karol Olszewski jako pierwszy w 1883 r. dokonał skroplenia tlenu (innym jego uczniem był Karol Trochanowski, chemik, Łemko o korzeniach w sąsiadującej z Florynką Binczarowej, badacz źródeł mineralnych Wysowej, Iwonicza, Krościenka, Żegiestowa, Cegiełki).

Jako pierwszy grecko-katolicki rektor UJ był też gorącym polskim patriotą. Jak przekazuje w biuletynie Jagiellońskie Centrum Innowacji Czyrniański "nauczał na ternie zaboru austriackiego [...] prowadził wykłady w języku polskim, za co otrzymał oficjalną naganę od ówczesnych władz. W testamencie zażyczył sobie złożyć tę naganę do grobu, uważając ją za swoje największe wyróżnienie."

Nagana pewnie rozsypała się w proch, lecz nagrobek pozostał i dziś jest w godnym stanie

Emilian Czyrniański zmarł w Krakowie 14 kwietnia 1888 roku. Ma w Krakowie ulicę swojego imienia (dzielnica Swoszowice).

Warto dodać, że jednym z wnuków Emiliana Czyrniańskiego był Józef Retinger, przyjaciel Josepha Conrada, doradca gen. Sikorskiego, organizator Kongresu Europejskiego w Hadze, jeden z ojców założycieli Unii Europejskiej, organizator i długoletni sekretarz Grupy Bilderberg. Człowiek, którego biografią obdzielić można by kilka osób.

Tyle historii z małej-wielkiej Florynki

Chcielibyśmy bliżej poznać postać Wiktora Sas-Tustanowskiego, męża córki profesora, Emilii Julianny, który dzierżył stanowisko starosty grybowskiego i został Honorowym Obywatelem naszego miasta. Jeżeli czytają nas znajomi rodziny Miklaszewskich bądź innych krewnych i potomków Czyrniańskich - prosimy o kontakt.

Fot. - trzy z lewej: K. Kmak, 2013; dwie z prawej po renowacji: in-memoriam.uj.edu.pl; Wikimedia Commons.

Genealogia i biogram Józefa Rettingera - minakowski.pl

Biogram E.Cz.: Krystyna Łopata, "Emilian Czyrniański (1824-1888) Chemik", Repozytorium UJ.

Oprac. Kamil Kmak