"Sokół" i Kino "Biała" - dawniej i dziś

12. grudnia po długim oczekiwaniu nastąpiło otwarcie odrestaurowanego gmachu przy ul. Kościuszki w Grybowie - dla większości znanego jako Kino "Biała", dla zaznajomionych z historią Grybowa - dawnej siedziby Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół". Jak przypuszcza w swoim opracowaniu nt. galicyjskiej architektury Grzegorz Chomicki, autorem projektu był grybowianin i członek "Sokoła" inż. Ignacy Pollak. Budową kierował Roman Olszewski.

Wbrew dzisiejszemu rozumieniu nazwy, działalność "Sokoła" to nie tylko organizacja wydarzeń sportowych, ale wszelkiego rodzaju działalność na polu kultury, sztuki i rozrywki, z naciskiem na budowanie polskiej świadomości narodowej w okresie Autonomii Galicyjskiej w monarchii Austro-Węgier. W czasie I wojny światowej znajdował się tu punkt werbunkowy ochotników do Legionów Polskich. W dwudziestoleciu międzywojennym w budynku "Sokoła" działał teatr, kino i kasyno, odbywało się tu wiele wydarzeń społecznych i artystycznych. Niestety w czasie II wojny światowej rozproszeniu uległy zbiory archiwalne i biblioteczne mieszczące się w "Sokole". Po wojnie budynek poddano rozbudowie i działało w nim Kino "Biała", prowadzone przez wiele lat przez Włodzimierza Olszewskiego, z charakterystycznym neonem, który dziś odtworzono. Działała tu też przez pewien czas galeria sztuki "Miniatura". Renowacji doczekały się mozaikowe płaskorzeźby Witolda Skulicza.

Bardzo cieszymy się z renowacji i otwarcia budynku "Sokoła" z kinem "Biała" i mamy nadzieję na ożywienie życia kulturalnego w Grybowie, do czego chętnie się przyłożymy

Warto wskazać, że renowacja zabytkowego budynku i modernizacja kina była dofinansowana ze środków UE w programie Interreg Polska-Słowacja w ponad 80%, a wiodącym partnerem wspólnego projektu z miastem Grybów było słowackie miasto Bardejów - które z Grybowem łączą historyczne więzi sięgające średniowiecza W ramach projektu Bardejów odnowił dawny franciszkański zespół klasztorny. Chcielibyśmy widzieć dalszą tak owocną współpracę naszych obu miast, tym bardziej, że znajdują się u nas jeszcze zabytkowe budynki czekające na kompleksową renowację i zagospodarowanie - mamy tu na myśli głównie grybowską bóżnicę przy ul. Kilińskiego, którą przed laty również planowano przeznaczyć na obiekt, będący siedzibą placówek kultury i oświaty.

Źródła:

G. Chomicki "Rozwój przestrzenny miast galicyjskich położonych między Dunajcem a Sanem w okresie autonomii galicyjskiej", Jasło 1999;

Z. Maciejowski "Budynek z historią" w: "Kurier Grybowski" nr 1/37 (II-III 2008).

„Ochrona, promocja i rozwój tradycyjnych rzemiosł w obszarze transgranicznym” - opis projektu na stronie internetowej miasta Grybów - link w komentarzu.

Piękna fotografia "Sokoła" z lat międzywojennych pochodzi z arch. Rafała Łosowskiego (fragment) - dziękujemy!